PRACA W GRUPACH NA LEKCJACH

PRZEDMIOTÓW PRZYRODNICZYCH

Klasyczne i satyryczne ujęcie przelewania “oleum” z głowy nauczyciela do głów uczniów poprzez przepisywanie, uczenie się na pamięć, odtwarzanie... Należy oddać do muzeum starych wynalazków.[1]

Istotą współczesnej szkoły jest uczenie się uczniów, nie zaś ich nauczanie... Przyrost wiedzy na świecie jest bardzo szybki (np. w informatyce podwaja się, co 5 lat, w naukach ścisłych, co 10-12 lat). Wypływa z tego prosty wniosek: człowiek musi uczyć się całe życie! Naszym zadaniem jest nauczyć uczniów, jak się samemu uczyć, oceniać swoje postępy i jak planować stały rozwój.

Jeżeli chcemy, aby nauczanie przedmiotów przyrodniczych spełniło oczekiwania młodzieży, należy zapewnić im możliwość prowadzenia działań badawczych i samodzielność dochodzenia do wiedzy. Nauczanie metodami aktywnymi rozwija w młodych ludziach samodzielność myślenia niezbędną do aktywnego uczestniczenia w otaczającej rzeczywistości.

Praca w grupach jest metodą, która pozwala na aktywizację całego zespołu klasowego.

Uczniowie uczą się:

Ï planowania, organizowania i oceniania własnej pracy,

Ï efektywnego współdziałania w zespole,

Ï sztuki kompromisu,

Ï komunikacji.

Zanim zaczniemy pracę w grupach warto by opracować wraz z uczniami „Zasady pracy w grupie”. Należy ustalić:

Ï wielkość grup,

Ï sposób podziału na grupy,

Ï rozmieszczenie grup w klasie (aranżacja przestrzeni w klasie),

Ï funkcje poszczególnych członków grupy (lider, sekretarz, sprawozdawca,

asystent- role te powinny się zmieniać)

Liczebność grup zależy od wykonywanego zadania. W zadaniach doświadczalnych powinna być jak najmniejsza (optymalnie dwoje uczniów, jeśli to jest możliwe). Grupa powołana do rozwiązywania zadań problemowych, rachunkowych czy do opracowania projektu dobrze będzie pracowała w składzie pięcioosobowym.

Zadaniem nauczyciela jest jasne i precyzyjne przedstawienie grupom ich zadań. Najlepiej przygotować karty pracy, gdzie znajdą się polecenia, instrukcje, potrzebne wzory czy wskazówki. Organizacja pracy w grupach nie jest zadaniem łatwym. Wymaga od nauczyciela przygotowania materiałów i powielenia ich. Zabiera to dużo czasu, ale można sobie stworzyć zestaw materiałów, które wykorzystamy w przyszłości. Ważne jest także właściwe zaplanowanie planu pracy. Warto przeprowadzić wcześniej symulację zaplanowanych działań.

W trakcie wykonywania zadań należy czuwać nad prawidłowym przebiegiem pracy w grupach, a po jej ukończeniu umożliwić zaprezentowanie klasie wyników pracy poszczególnych zespołów. Można to zrobić na różne sposoby w zależności od rodzaju zadania, np.: wywiesić w klasie plansze obrazujące wyniki poszczególnych grup; zaprosić do pełnej lub częściowej prezentacji kolejno przedstawicieli wszystkich grup.

Innym problemem jest obiektywna ocena pracy wszystkich uczniów. Nie jest to zadanie łatwe. Można skonstruować oprócz karty zadaniowej, kartę- „Podział zadań w grupie”, którą wypełnią uczniowie podczas pracy.

Systematycznie stosowana praca w grupie nie tylko spowoduje większą aktywność uczniów, ale pozwoli nam w pełny sposób poznać ich umiejętności, szczególnie te, które mają charakter uniwersalny. Z własnego doświadczenia wiem, że często uczniowie, którzy znakomicie dają sobie radę z zadaniami rachunkowymi, mają kłopot z działaniem praktycznym i odwrotnie. Dobra znajomość zespołu klasowego ułatwi nam obiektywną i pełną ocenę wszystkich uczniów i umożliwi prawidłowy dobór metod nauczania.

W procesie dydaktycznym nie ma idealnych rozwiązań. Każda metoda ma mocne i słabe strony, musi być także powiązana z celami, treściami, ramami organizacyjnymi, a przede wszystkim z potrzebami uczniów i preferencjemi nauczyciela.

Bibliografia:

1) E.Brudnik, A.Moszyńska, B.Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000;

2) A.Bartecki, Aktywizacja procesu nauczania poprzez zespoły uczniowskie, Warszawa 1986

3) M.Taraszkiewicz, Metody aktywizujące proces uczenia się, czyli jak uczyć lepiej, Verlag Dashofer, Warszawa 2002

4) U.Felsztynska, Z kompasem po metodach, www.szkola.pl

5) M.Muszyńska, Nauczanie przyrody metodami aktywnymi, www.szkola.pl

Opracowała: Apolonia Dominik

[1] Małgorzata Taraszkiewicz, Metody aktywizujące proces uczenia się, czyli jak uczyć lepiej, Wydawnictwo Verlag Dashofer, Warszawa 2002